همانطور که می دانید واحد تشکیل دهنده موجودات زنده و نسوج آن ها را سلول می نامند. اکثریت قریب به اتفاق سلولهای بدن آدمی قسمتی به نام هسته می باشد.در هسته هر سلول انسان؛46 عدد(23 جفت) کروموزوم وجود دادرد.هر کوروموزوم ازDNA(مخفف دزاکسی ریبو نو کلئیک اسید)تشکیل شده است.

 به طور تقریب 2 متر

لازم به ذکر است که ژن ها از اجزائی به نام باز تشکیل شده اند.مولکول DNAدر طول خود دارای قسمت های خاصی است که از 200 تا 14000باز تشکیل شده است.این قسمت های خاص در طول DNAچندین بار تکرار شده اند لذا با آنها مناطق تکرار شونده اطلاق می شود. ترتیب پشت سر هم قرار گرفتن اجزاء تشکیل دهنده این مناطق تکرار شونده از فردی به فرد دیگر متفاوت و در هر فرد منحصر به خود اوست. تنها دوقلوهای همسان ؛توالی مشابه دارند . بنابراین با تعیین توالی بازها در این مناطق تکرار شونده امکان شناخت هویت یک فرد وجود خواهد داشت.همانگونه که اثر انگشت هر فرد مختص به خود اوست ؛DNAهم خاص خوداو می باشد.

مولکولDNAدارای دو رشته است که به هم متصل می باشند و شبیه پله های یک نردبان پیچ خورده به نظر می رسند. از دو رشته تشکیل دهنده DNAدر هرفردیک رشته از پدر(در اسپرم)و دیگری از مادر (در تخمک)منشاء می گیرد.در هنگام انجام لقاح و پیوستن اسپرم و تخمک و تشکیل تخم؛این دو رشته به هم پیوسته و ملکول دو رشته ای DNAرا تشکیل می دهند.

روش تعیین توالی اجزاء تشکیل دهنده مناطق تکرار شونده یا آزمایش DNAکه به DNA TYPINGهم گفته می شود کاری سخت و پیچیده است چرا که تعداد این اجزاءزیاد است و علاوه بر آن ابعاد کروموزوم و DNAبسیار بسیار ریز است لذا برای انجام آزمایش DNAچندین مرحله وجود دارد. پس از تکثیر DNAبا روش های خاص؛رشته های DNAرا در نقاط از پیش تعیین شده قطع می کنند.حاصل نهایی مراحل مذکور تولید یک سری نوارهای موازی با یکدیگر است که این نوارها دارای پهنا و شدت رنگ مختلف می باشند .

نکته مهم آن است که نتیجه آزمایش DNAرا باید با نمونه دیگری که قبلا وجود داشته یا بعدا تهیه می شود مقایسه کرد و تجانس این دو با همن است که باعث شناسایی و تشخیص هویت می شود. پس نمی توان خون فرد یا جسدی را گرفت و آزمایش DNAروی آن انجام داد تا وی را شناسایی کنند. یا بر روی خون روی اسلحه یا خون موجود در صحنه جرم آزمایش DNAانجام داد تا ببینند متعلق به چه شخصی است .

دقت آزمایش DNAبه حدی بالاست که می توان نتایج به دست آمده از آن را مورد استناد قرار داد.معمولا خون موجود در روی اسلحه فرد مظنون با خون مقتول مقایسه می شود .وجود چند ریشه مو در یک جسم سخت متعلق به فرد مظنون؛ قابل مقایسه با خون مقتول بوده و مایع منی موجود در واژن مقتوله با خون فرد مظنون مقایسه میگردد.

در مورد اخیر نیاز نیست که منی با منی مقایسه شود زیرا تمامی DNA های موجود در بدن یک فرد یکسان هستند.مورد کاربرد دیگر DNAدر پزشکی قانونی ؛ استفاده از آن برای بررسی رابطه خویشاوندی؛ نسبیت و ابوت است.

خصیصه آزمایش DNAاین است که برخلاف گروهای خونی که جهت رد ابوت به کار می روند کاربرد آن برای اثبات ابوت اسست. آزمایشDNAبه طور قاطع به عنوان دلیل می تواند نسب پدری را به اثبات برساند.

نمونه هایی که ازآنها می توان DNAرا استخراج کرد عبارتند از مایعات زیستی بدن (مانند خون ؛بزاق ؛منی؛ترشحات جنسی زنان و..)؛ نسوج به جا مانده از پوست ؛ناخن؛ دندان؛ ریشه موئ؛ عضلات؛ مغز استخوان و نظایر انها .همچنین نمون هایی از اجساد که در آنها فساد پیشرفته نباشد؛قابل استفاده است.

در پایان لازم به ذکر است که در بررسی ابوت در پزشکی قانونی ابتدا گروهای خونی مادر ؛ فرزند و پدر احتمالی را بررسی می کنند .اگر هیچ گونه عدم تجانسی بین پدر احتمالی و فرزند مشاهده نشد؛ابوت را نمی توان رد کرد.لذا مرحله بعدی انجام آزمایشی موسوم بهHLA TYPINGبر روی خون مادر ؛ فرزند و پدر احتمالی است که در این صورت اگر باز هم هیچ گونه عدم تجانسی بین پدر احتمالی و فرزند مشاهده نشد؛بعد ازآزمایش DNA TYPHNG انجام می دهند.

منبع:پزشکی قانونی . مولف دکتر حسین صناعی زاده.انتشارات دادگستر .سال 1387