توافق هسته‌ای دیروز ایران و 1+5، همه مسائل ‌دیگر را در روزنامه‌ها به حاشیه رانده است؛ تحلیل چرایی و پیامدهای این توافق، واکنش‌های داخلی و خارجی به آن و تأثیر آن بر اقتصاد از جمله موضوعاتی است که مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است.

پیش بینی بازار و اقتصاد پس از توافق هسته‌ای

رسالت سخنان رئیس سازمان بسیج مستضعفین را مورد توجه قرار داده که با بیان اینکه اگر همه تحریم ها هم برداشته شود و نفت ما را همه دنیا بخرند، باز هم مشکلات اقتصادی حل نمی شود، گفته: حماسه اقتصادی مد نظر رهبری با تقویت اقتصاد مقاومتی تحقق خواهد یافت.

رئیس سازمان بسیج مستضعفین با تأکید بر جهاد در عرصه اقتصادی خاطرنشان کرد‌: امروز خط مقدم مبارزه با استکبار جهاد در عرصه تولید و کارآفرینی است و این همان چیزی است که دشمن از آن واهمه دارد، امروز تولیدگران ما مانند رزمندگان دوران دفاع مقدس در برابر دشمنان صف آرایی می کنند. وی در تشریح خدمات بسیج در عرصه اقتصادی اظهار کرد: در عرصه اقتصادی با کار کارشناسی که انجام شد متوجه شدیم که مشکلاتی که در عرصه بیکاری و تورم وجود دارد به وسیله کارآفرینی برطرف می شود. اقتصاد کشور امروز به بیماری دچار است که تورم و بیکاری توام با آن وارد شده است که اگر یکی از آنها وجود داشت، به وسیله دیگری قابل حل بود.

اعتماد در پایان پیش‌بینی خود از بازار پس از توافق هسته‌ای و با تیتر «احتمال کاهش قیمت سکه تا 825 هزار تومان و دلار تا 2700 تومان» نوشته است: درباره شاخص کل هم که پیش تر در همین نشریه بررسی کرده بودیم، در محدوده 79000 با مقاومت سنگینی روبه‌رو هستیم و معمولا در این گونه مواقع، اخباری مثبت و فشار صعودی همراه با حجم بالای معاملات نیاز است تا مقاومت شکسته شود و جالب اینجاست که دقیق همزمان با رسیدن شاخص کل به مقاومت فوق، توافق هسته یی شکل گرفته است و احتمال زیاد طی هفته جاری موجب شکست این مقاومت خواهد شد. همچنین پس از توافق اخیر شاهد کاهش قیمت دلار خواهیم بود و این کاهش می تواند بر شرکت هایی که محصولات خود را صادر می کنند تاثیر منفی گذاشته و قیمت سهام این شرکت ها را نزولی کند. همچنین برخی از صنایع که تولیدات آنها متاثر از تحریم های وارداتی و افزایش نرخ ارز مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفته بود با کاهش تحریم ها و کاهش نرخ ارز متضرر خواهند شد. درباره روند قیمتی سکه و دلار نیز باید بگوییم تحلیل های قبل همچنان پابرجاست و برای سکه عدد 825000 تومان را در گام اول متصور هستیم. روند دلار نیز در صورتی که تیم اقتصادی دولت قصد تثبیت دلار در این محدوده را نداشته باشد، دستیابی به عدد 2700 تومان را پیش بینی می کنیم. در پایان با توجه به اتفاقات مهم اخیر و ثبات نسبی به وجود آمده در بازارهای موازی با بازار سرمایه و اتخاذ سیاست های حمایتی از تولید توسط دولت جدید و برخورداری شرکت های تولیدی از ارزش جایگزینی بالامی توان آینده خوبی را برای بازار سرمایه کشور متصور بود.

حمیدرضا آریان پور نیز در همین روزنامه، هشت نکته اقتصادی از پیمان شش ماهه ژنو را مورد توجه قرار داده و نوشته است: توافق شش ماهه ایران و شش قدرت جهانی تا چند ماه دیگر که دور تازه‌ای از تلاش ها برای رفع مستند مسائل مورد اختلاف از سر گرفته شود، چندین اثر اقتصادی خواهد داشت. 

   1- بر اساس توافق انجام شده تلاش غرب برای کاهش بیشتر فروش نفت ایران متوقف شده و شرکای تجاری خریدار نفت ایران همان موارد پیشین با همان میانگین قبلی خواهند ماند، اما مهم اینکه اتحادیه اروپا و ایالات متحده تحریم های مربوط به بیمه و خدمات حمل کالارا دراین مدت برمی دارند. این می تواند نگرانی های شرکت های طرف ایران را در این مدت رفع کند. ایران در صورت ادامه توافقات به چهار میلیارد و دویست میلیون دلار درآمد بلوکه شده دسترسی خواهد داشت که بیشتر گامی مثبت در دیپلماسی است. 

2- تحریم های محصولات پتروشیمی و خدمات وابسته به آن مانند خدمات بیمه، خدمات مالی و نقل و انتقال کالابرداشته شده است. گرچه مثلادبیر انجمن کارفرمایی پتروشیمی در گفت وگو با فارس از این گفته که تحریم های پتروشیمی بی اثر بوده اند، اما او در جایی دیگر به تاثیر 10 درصدی آنها اشاره می کند. پس در این مدت چند ماهه صادرات پتروشیمی هم افزایش خواهد داشت.

3و4- تحریم های طلاو فلزات گرانبها و خدمات وابسته به آنان هم تعلیق شده است. تعلیق در این بخش همراه با تعلیق تحریم بخش خودرو سقف یک و نیم میلیارد دلاری دارد. اما در هر دو حوزه باعث تداوم یا بازگشت آرامش به این بخش ها می شود. در سه ماهه گذشته خبری از نوسان های وحشتناک فلزی نبوده است. بخش خودرو هم با توجه به نقش پررنگش در تولید ناخالص ملی اثرگذار خواهد بود. با این حال کاهش بهای اجناس سرمایه یی در صورتی برای مردم نیکو خواهد بود که در میان مدت تورم هم مهار شود.

5- یکی از جذاب ترین بخش های توافق مربوط به تحریم های صنایع هوایی است. حالابنا شده که ایران به قطعات یدکی هواپیماهای غیرنظامی و خدمات وابسته به آن دسترسی داشته باشد. وسعت این امکان هم البته در پیوند با پیشبرد توافق است. اگر همه چیز خوب پیش رود می توان به نوسازی هایی امید بست. علاوه بر تامین و نصب قطعات، بازرسی های فنی و تعمیرات هم پیش بینی شده است. طرف های غربی البته شرکت های هواپیمایی خاصی را در نظر خواهند گرفت.

6- امکان استفاده از بخشی از سرمایه بلوکه شده ایران در خارج برای مقاصد بشردوستانه در ایران فراهم شده است. بناست کانالی مالی ایجاد شود تا با بهره گیری از آن، تجارت اقلام وابسته به زندگی ایرانیان فراهم شود. بخش غذا و محصولات کشاورزی، بخش دارو و بخش تجهیزات پزشکی از این توافق سود خواهند برد. می توان در صورت ادامه توافقات در جریان این چند ماه و پس از آن به کاهش تورم مواد غذایی، بازگشت ثبات به بازار دارو و پیشرفت در خدمات درمانی امیدوار بود. کانال پیش گفته از طریق بانک های مشخص خارجی توسعه خواهد یافت.

7- کانال پیش گفته در کنار آنکه به نقل و انتقالات مالی دولت ایران کمک خواهد کرد، برای دانشجویان ایرانی خارج از کشور هم مفید خواهد بود. دانشجویان ایرانی می توانند تا سقفی تعیین شده از این کانال برای نقل و انتقال پول برای هزینه دانشگاه و زندگی استفاده کنند: مشکلی که در سال های گذشته بخشی آزاردهنده از تحصیل در خارج شده بود. دانشجویان حالامانند هر ایرانی امید دارند که توافقات، ورای شش ماه ادامه یابد.

8- به جز موارد مالی پیش گفته در آخرین بند از وظایف شش قدرت جهانی، که در واقع وظایف کشورهای غربی است، به طور خاص به معاملات مالی ایران و اتحادیه اروپا توجه شده و از بازنگری در معاملات تجاری سخن رفته است. این تجارت ها البته در حوزه هایی انجام خواهد شد که به طور ویژه مورد تحریم قرار نگرفته اند.

بی‌تفاوتی ملی نسبت به وقوع زلزله

در حالی که شمار زیاد زلزله‌های این روزها در مناطق غربی کشور در سایه مذاکرات هسته‌ای مورد توجه چندانی قرار نگرفته است، روزنامه قانون نسبت به بی‌تفاوتی ملی نسبت به وقوع زلزله هشدار داده ‌و نوشته است: همه چیز حکایت از این واقعیت دارد که گریز از این فاجعه طبیعی غیرقابل اجتناب است، هرچند اگر نسبت به آینده‌ای که هر لحظه ما را تهدید می‌کند، بی‌تفاوت باشیم. چه بخواهیم و چه نخواهیم، آنچه روی خواهد داد، مستقل از اداره و خواست ما خواهد بود. شهرهای کهن این سرزمین باوجود هشدارهای کارشناسان و نخبگان علم زلزله که معتقدند در میان گسل‌های ناایمن پراکنده‌ شده اند و هر روز آبستن زلزله و فاجعه‌ای خوفناکند، همچنان در حال گسترش و توسعه‌اند. شهرها مانند بادکنکی که در برابر فشار هوا، ناگزیر از ازدیاد حجم است، هر روز بر وسعت ابعادشان افزوده می‌شود و بار انسانی شهرها، سنگین‌تر از قبل می‌شود. گویا هیچکس نمی‌خواهد این تهدید ویرانگر که بر اعصاب صاحب‌نظران علم زلزله ناخن می‌کشد، جدی بگیرد.

ما هر روز باچنان اطمینانی از خواب برمی‌خیزیم و مشغول روزمرگی‌های خود می‌شویم که فراموش می‌کنیم چشم‌هایمان را در آغوش چه اژدهای هولناکی می‌گشاییم و در حالی شبانگاه به دامانش فرو می‌خزیم که نمی‌دانیم شاید این سقف، امشب سایه‌بان آخرین دقایق عمر ما باشد و در نیمه‌های شب سرمان آوار خواهد شد. آیا این رفتار نتیجه فرهنگی است که سال‌های دراز ما را با خوش‌بینی و امید به تقدیر فردا پیوند زده و به آن عادت داده است؟ آیا با نیندیشیدن به آینده‌ای که محصول سهل‌انگاری‌های ماست، می‌توان سرنوشت محتوم خود را به تعویق انداخت؟ کمی دقت کنید. شاید شما هم صدای خمیازه‌ هیولای زمین را بشنوید که به تدریج در حال بیدارشدن دوباره است. آن وقت احتمالا دیگر شما هم با چنین اطمینانی بر بام زمین قدم نمی‌زدید.

ژنو و آزاد شدن قدرت منطقه‌ای ایران

موضوع مذاکرات هسته‌ای از زوایای گوناگون مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته ‌که تقدیر و تحسین وزارت خارجه از آن جمله است.

کیهان علاوه بر این که تیتر کاملا متفاوت «‌‌آمریکا قابل اعتماد نبود، توافق ژنو یک ساعت دوام آورد» را برای صفحه اول خود انتخاب کرده، یادداشت روز خود را به مواضع وزیر خارجه آمریکا اختصاص داده است.

در این یادداشت و با تیتر «باز هم پیمان‌شکنی» آمده است: مذاکرات تیم هسته‌ای کشورمان پس از چند روز تلاش فشرده و گفتگوهای طولانی در سحرگاه دیروز به پایان رسید و بلافاصله بیانیه‌ای - که به گفته منابع غربی تدوینش نبرد کلمه‌ها بود - منتشر شد. همین مقدار تلاش و جدیت برای احقاق حق مردم در مقابل حریفانی زورگو و باج‌خواه، جای تشکر دارد و مردم ـ صرف‌نظر از نتیجه  ـ این کوشش‌ها را فراموش نمی‌کنند.

اندکی پس از اعلام حصول توافق و پیش از انتشار مفاد آن، اظهارات متناقضی در خصوص ماهیت توافق حاصله از سوی طرفین گفت‌وگوها بیان شد! از یک سو وزیر خارجه کشورمان دست‌آوردهای حاصله را خوب و موفقیت‌آمیز توصیف ‌و اعلام کرد که حقوق کشورمان در آن لحاظ شده است و از دیگر سو جان کری وزیر امور خارجه آمریکا کمتر از یک ساعت بعد از امضای توافقنامه ژنو، از یکسو این توافق را پیروزی آمریکا و تامین‌کننده امنیت متحدان آمریکا در منطقه به ویژه اسرائیل توصیف کرد! و از سوی دیگر در اقدامی عجیب گفت؛ در توافقنامه ژنو حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته نشده است! جان کری با اشاره به ماده 4 معاهده NPT، این ماده از معاهده یاد شده را فاقد اشاره به حق غنی‌سازی برای کشورهای عضو NPT دانست و گفت؛ نه فقط در ماده 4 بلکه در هیچیک از چهار گوشه معاهده NPT نشانه یا اشاره‌ای به برخورداری کشورهای عضو معاهده از حق غنی‌سازی در خاک خود نشده است. انکار جان کری در حالی است که وزرای خارجه روسیه و فرانسه مواضع بهتری داشتند و این حق را به رسمیت شناختند!

صرف نظر از ماهیت توافق و فارغ از اینکه چه دستاوردی در این ماراتن نفس‌گیر نصیب کشورمان شده است، مخالف‌خوانی‌های آمریکا، حکایت از تزلزل آنها در برداشتن کوچکترین گام برای به رسمیت شناختن حق مسلم مردم کشورمان دارد. آنها با این که بهتر از هر کسی می‌دانند براساس ماده 4 ان‌پی‌تی، بهره‌مندی از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای حقی مشروع و مسلم برای تمامی اعضای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است، پس از سال‌ها حق‌کشی و جفا در حق مردم ایران همین توافق را هم کمتر از چند ساعت بعد از امضاء، مورد تشکیک و تردید قرار می‌دهند.

شهروند نیز در یادداشتی با تیتر «ژنو و آزاد شدن قدرت منطقه‌ای ایران» به قلم علی خرم نوشته است: انتظار می‌رود توافقات هسته‌ای اخیر میان ایران و گروه 1+5 به بالابردن توان استراتژیکی ایران در منطقه منجر شود و شاهد قدرت بیشتر ایران در منطقه باشیم. در واقع باید گفت اکنون توان ایران در منطقه آزاد می‌شود و اگر تا دیروز قدرت‌های بزرگ سعی می‌کردند در تحولات منطقه‌ای با ایران بازی نکنند یا بازی ایران را خنثی کنند، اکنون ورق به نفع ایران برگشته و قطعا حضور ایران در منطقه قوی‌تر از گذشته خواهد بود. در این خصوص باید گفت، حتی مواضع رویارویی ایران با اسراییل نیز با گذشته فرق خواهد کرد و اگر تا پیش از این ایران یکطرفه در تلاش بود تا موارد نقض حقوق بشر اسراییل را در جهان یادآور شود، اکنون مواجهه جهان با این مساله نیز متفاوت خواهد بود. همچنین باید انتظار داشت تا در مساله سوریه، عراق و ترکیه موازنه به نفع مواضع ایران تغییر کند. مهم‌ترین علتی که برای این تغییر رویکردها می‌توان برشمرد، تغییر نگاهی است که از این پس به ‌ایران خواهد شد. این دور از مذاکرات در نشست‌ها و گفت‌وگوهایش، دیدگاه جهان را نسبت به‌ ایران تغییر داد و سبب شد تا دیگر به ‌ایران به عنوان دشمن نگریسته نشود. در حقیقت ساعت‌ها گفت‌وگو و مذاکره با تیم دیپلماسی ایران، قدرت‌های جهانی را متقاعد کرد که کشوری که در طرف مقابل آنها قرار دارد چه دیدگاه و لحنی در دستگاه دیپلماسی دارد؛ بنابراین دیگر رویکرد مقابله‌جویانه با ایران نمی‌تواند موثر باشد بلکه می‌توان بر سر مسائل مهم منطقه و جهان با این کشور به توافق رسید. حل مناقشه سوریه با کمک ایران می‌تواند مهم‌ترین مورد همکاری ایران و قدرت‌های جهانی باشد. احتمال این‌که ‌ایران به‌عنوان بازیگر مهم مساله سوریه به ژنو2 دعوت شود و این کنفرانس به‌صورت یک‌جانبه با دیدگاه غربی برگزار نشود بسیار زیاد است. به نظر می‌رسد که دیگر قدرت‌های جهانی از موضع لجبازی با ایران با مساله سوریه برخورد نخواهند کرد.

ابتکار نیز خشم اعراب از توافق ایران را مورد توجه قرار داده و نوشته: کشورهای عربی که به روشنی می‌بینند که سرنوشتی همانند عراق و لیبی برای ایران حاصل نشده و ایران توانسته است در نهایت کشورهای غربی را وادار کند که حقوق هسته ای اش را به رسمیت بشناسند و اقدام به لغو تحریم‌های اعمال شده علیه آن کنند، از این بابت به نوعی ناخرسند هستند. شبکه العربیه برای مخفی کردن این خشم گزارش می‌دهد که تحریم‌های اقتصادی غرب فشار بسیاری به اقتصاد ایران وارد آورد و این کشور مجبور شد پای میز مذاکره بنشیند و به غرب امتیاز دهد.

روزنامه القدس العربی، چاپ لندن نیز به انتقاد اسرائیل از این توافق نامه پرداخته است و می‌نویسد: وزرای امور خارجه 1+5 در حالی در ژنو با وزیر امور خارجه ایران و دیگر مقام‌های این کشور دست می‌دادند و نوید توافق با تهران را سر می‌دادند که اسرائیل ناامید تنها گفت که این یک توافق بد محسوب می‌شود. این در حالی است که امریکا می‌گوید با امضای این توافق نامه امنیت خاورمیانه و اسرائیل تضمین خواهد شد.روزنامه لبنانی النهار نیز می‌نویسد که ایران و کشورهای بزرگ جهانی به توافقی بزرگ رسیدند که در آن ایران به خواسته هسته ای اش رسیده است و بخشی از نگرانی‌های غرب بر سر برنامه هسته ای ایران نیز از بین می‌رود. این روزنامه همچنین متن توافق نامه را از سوی کاخ سفید منتشر کرد و آن را توافق نامه ای تاریخی با ایران دانست. روزنامه لبنانی السفیر نیز به اظهارات دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان اشاره کرده است و می‌نویسد که ایران به حق غنی سازی اورانیوم خود رسیده و این مساله را کشورهای جهان به آن رسما اذعان کرده اند در حالی که همان طور که رئیس جمهوری ایران اعلام کرده است، غنی سازی اورانیوم در تاسیسات هسته ای ایران ادامه خواهد داشت.شبکه خبری اسکای نیوز عربی که مقر آن در دبی است نیز این توافق نامه را اتفاقی بزرگ دانست که کشورهای عربی از آن ناخرسندند و گزارش داد که ایران در این توافق نامه به هر آن چه می‌خواست رسید. این شبکه خبری همچنین به ناخرسندی عربستان و امارات متحده عربی از امضای این توافق نامه خبر داد.